Kościół p.w. św. Trójcy

Kościół parafialny p.w. św. Trójcy wymieniany był już w XIII w. Obecny powstał w latach 1595 – 1601. Jego budowniczym był Georg Brückner, wzniesiony został z fundacji Adama Schaffgostcha. Jest to budynek murowany, orientowany, oskarpowany. Dachy kościoła są dwuspadowe. W zachodniej części umieszczono wieżę z ośmioboczną sygnaturką. Wieżę wzmacniają, dostawione po jej powstaniu, ukośne przypory. Od ok. 1730 r. po południowej stronie znajduje się kaplica, nakryta kopułą z latarnią. Kościół posiada trzy nawy o układzie bazylikowym, krótkie prezbiterium, powstałe w latach 1868–1869, wg projektu Alexisa Langera z Wrocławia, które ujęte zostało symetrycznie zakrystiami, a także dwie kruchty – południową i północną. Zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami oraz sklepienia sieciowe z ozdobnymi szwami. Barokowe wyposażenie pochodzi z pierwszej połowy XVIII w. Przetrwało kilka płyt nagrobnych z 2. połowy XVI w. W kaplicy znajduje się polichromia z XVIII w. Świątynię remontowano w 1964 oraz 1978 r.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

  • Grabstein eines Ritters mit der charaktervoll gezeichneten Figur des Verstorbenen aus der zweiten Hälfte des XVI. Jahrhunderts; zerstört.
  • Grabtafel aus Sandstein, Quertafel mit Flachreliefs: in der Mitte steht das Christuskind mit der Weltkugel in der Hand, auf einem Totenkopf, eine Schlange unter den Füßen — als Ueberwinder des Todes —, zwei Mägdlein der Familie Kurzbach zur Seite, + 1558; zerhauen.

- Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau - im amtlichem Auftrage bearbeitet von Hans Lutsch. Breslau 1889. -

Płyta nagrobna NN mężczyzny z rodziny von Kurzbach

Płyta nagrobna NN mężczyzny w stroju rycerskim z rodziny von Kurzbach, zmarłego w XVI wieku.

Epitafium Johanna Micary i jego żony Francisci

Częściowo uszkodzone epitafium poświęcone dyrektorowi Johannowi Carlowi Micara, urdzonemu 18 maja 1731 roku a zmarłemu 14 lutego 1804 roku oraz jego żonie Francisce zd. Werner, urodzonej 22 kwietnia 1738 roku a zmarłej 16 października 1817 roku.

Epitafium Valentinusa Schmidta † 1672

Epitafium, jak to wyraźnie zaznaczono, niemieckiego zakonnika Valentinusa Schmidta, którego pierwsze imię zakonne brzmiało Melchior a drugie Hermann, zmarłego 8 kwietnia 1672 roku.

Figura św. Jana Nepomucena

W ceglany mur otaczający kościół pw. Świętej Trójcy została wkomponowana figuralna, piaskowcowa figura św. Jana Nepomucena z 1739 roku.

Kościół św. Stanisława Kostki

Kościół świętego Stanisława Kostki – rzymskokatolicki kościół pomocniczy należący do parafii Trójcy Świętej w Żmigrodzie.
Jest to budowla wzniesiona w latach 1854–1861, jako kościół ewangelicki. Została zaprojektowana przez Hermanna Friedricha Waesemanna. Świątynia została wybudowana w stylu neogotyckim. Jest to kościół murowany, zbudowany z cegły, składający się z jednej nawy. Został założony na planie krzyża łacińskiego. Od strony wschodniej jest umieszczona, wtopiona w korpus, wieża. We wnętrzu można obejrzeć ozdobne stropy belkowe, sklepienia gwieździste oraz wyposażenie z czasów budowy świątyni.
Po II wojnie światowej przez wiele lata kościół był zamknięty, ale po wielokrotnych staraniach ówczesnego proboszcza księdza Antoniego Kułagi CM został przyznany parafii i odrremontowany. W dniu 26 listopada 1972 roku został rekonsekrowany i otrzymał wezwanie św. Stanisława Kostki

Kolumna Maryjna

Na środku żmigrodzkiego rynku usytuowana jest tzw. Kolumna Maryjna. Kolumna, pierwotnie zwana Kolumną Zwycięstwa, wzniesiona została w 1873 r. z okazji triumfu Prus w wojnie z Francją w latach 1870-71. Wówczas na szczycie wysokiej kolumny znajdował się orzeł.
Po II wojnie światowej orzeł został zastąpiony przez figurę Matki Boskiej. Kolumna została poświęcona w 1947 r. przez prymasa Anglii kardynała Gryffina, któremu towarzyszył między innymi prymas Polski kardynał August Hlond. Na podstawie kolumny znajdują się dwa napisy. Z jednego dowiadujemy się o konsekracji kolumny przez prymasa Anglii, natomiast z drugiego, że miasto Żmigród ofiaruje się Niepokalanemu Sercu Marii.

Pręgierz

Żmigrodzki pręgierz miał nie tylko duże znaczenie dla regionalnej historii prawa, lecz także po jego ponownym postawieniu w 1931 r. stał się symbolem miasta. Określenie "człowieczek hańby" wzięło się stąd, że został on postawiony na jego hańbę. Ten człowieczek to odbicie mężczyzny hańby - średniowiecznego kata i oprawcy. Kolumna, na której stał była słupem do chłosty. Później jako "Schandemännchen" rozumiano ogólnie publiczne ukaranie kogoś rózgami. Tak też i żmigrodzki człowieczek obok miecza trzymał w ręce rózgę. Dla sądownictwa najistotniejsza była ta kolumna, na której stał ów człowieczek, a nie on sam. Ważne jest w tym momencie pytanie - jak doszło do postawienia tej kolumny i co w tym pręgierzu, taki jakim go znamy było oryginalnego w dawnych czasach?
Dokumenty dowodzą, że kolumna pochodziła z 1693 r. Ale jak była w Żmigrodzie uporządkowana praworządność, że doszło do postawienia takiej kolumny? Żmigród nie był nigdy "wolnym" miastem, więcej nawet - aż do 19. wieku był podporządkowany sądownictwu wolnego państwa stanowego (później domu książęcego). Było to co prawda miejskie sądownictwo (sędzia miejski i ławnicy); podlegało ono jednak we wszystkim hrabiowskiemu a później książęcemu sądowi (hrabiowski lub książęcy kanclerz i trzech wykształconych sędziów). Ze stosunku poddaństwa, jakiemu miasto podlegało panom stanowym wynikała pozycja miejskiego sądownictwa w stosunku do naczelnego sądownictwa panów stanowych (książęcych). Istotne było to, że wykonanie wyroków (egzekucja) leżało w mocy miasta. Na podstawie przejęcia egzekucji przez pana stanowego miasto musiało utrzymywać więzienie, budować szubienice i zatrudnić kata. W związku z tym stanem rzeczy rada miasta wniosła o wykonanie kolumny u włoskiego rzeźbiarza w kamieniu we Wrocławiu, aby tym samym upodobnić się do innych miast śląskich. Jako miejsce na kolumnę wybrano środek między domem narożnym przy ul. PKWN i rynkiem (budynek sądu i aresztu, izba tortur i więzienie; później apteka) a miejscem, na którym dawniej stał ratusz (w 1771 zburzony ze względu na zły stan techniczny). W związku z tym należy wspomnieć, że przy pracach remontowych w budynku apteki w 1928 r. w dużych pomieszczeniach piwnicznych znaleziono wtopione w mury żelazne pierścienie.
Ze swojego pomieszczenia przy Dużym Rynku kanclerz widział to, co dzieje się w mieście i po swoim sprawozdaniu złożonym u hrabiego Franza von Hatzfeldt wydano miastu rozporządzenie, w którym mowa o tym aby odstąpić od postawienia kolumny chłosty. Dlatego też w latach 1693 do 1736, kolumna przechowywana była w magazynie Rady Miasta. Dopiero później hrabia, po licznych prośbach dał pozwolenie na postawienie tego znaku sądownictwa. Jednak czasy zmieniały się. Surowe średniowieczne formy wymiaru sprawiedliwości nie odpowiadały więcej poglądom w danym czasie, tak, że w końcu zaprzestano wymierzać kary pod pręgierzem. Dlatego też Rada Miejska postanowiła w roku 1809, że kolumna zostanie usunięta. 13. grudnia 1816 roku kolumnę i człowieczka, który przy zdejmowaniu został uszkodzony, postawiono przy Marentschiner Weg ( droga do Marzęcina). Później powstało "Towarzystwo Przyjaciół człowieczka Hańby", które zbierało pieniądze aby móc go znowu sprowadzić do miasta i postanowić go na Rynku. I wojna światowa i inflacja przeszkodziły w tym zamiarze. Magistrat jednak wziął tą sprawę w swoje ręce. Kiedy w sierpniu 1928 roku kolumnę i człowieczka znowu sprowadzono do miasta, dobrze zachowana kolumna przełamała się i wszystko zostało umieszczone w miejskiej owczarni. Z człowieczka niewiele już pozostało. Pomysł ponownego postawienia kolumny w mieście pozostał nadal aktualny. Plan ponownego wykonania głowy i kończyn, po zasięgnięciu rad u techników kamieniarzy został zaniechany jako niewykonalny. Zdjęcia ogólnego wyglądu starej kolumny i zdjęcia pozostałości człowieczka przekonały o tej właśnie niemożliwości. Należało więc stworzyć całkowicie nową figurę wzorując się na oryginale. W latach 1928-9 powstało wiele projektów, z których ten wybrany został 16. czerwca 1931 r. uroczyście postawiony na starym fundamencie na Rynku. Historia tego symbolu skończyła się jednak na zawsze, kiedy w 1945 roku został on zburzony przez radziecki czołg.

Pałac rodziny von Hatzfeld

Historia pałacu Hatztfeldów w Żmigrodzie (dawniej: Trachenberg, Straburek) nie jest dobrze znana. Pierwsze wzmianki o tutejszej osadzie pochodzą z XII w. W 1241 r., po najeździe tatarskim istniał tutaj ufortyfikowany wałami, palisadą i otoczony fosą gród, założony przez księcia Henryka II Białego. W 1375 r. żmigrodzkie dobra posiadali książęta oleśniccy. Gdy w 1492 r. umarł ostatni z ich przedstawicieli – Konrad X Biały, gmach przeszedł w ręce króla czeskiego Władysława Jagiellończyka. Król przekazał warownię niemieckiemu feudałowi Sigmuntowi von Kurzbachowi. Z inicjatywy jego potomka - Wilhelma von Kurzbach, w 1560 r. powstała wysoka, górująca nad resztą zabudowań, kamienno – ceglana wieża. W 1592 r. od rodziny Kurzbachów rezydencję zakupił Ulrich Schaffgotsch. W XVII w. pożary oraz ataki Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej w dużym stopniu zrujnowały budynek. W latach 1642–1650 zamek był siedzibą wojsk szwedzkich. W 2. połowie XVII w. włości w Żmigrodzie otrzymał z rąk cesarza rzymskiego i króla czeskiego Ferdynanda III, Melchior von Hatzfeld. W latach 1655–1660 na jego życzenie wzniesiono w miejscu zniszczonej warowni pałac w stylu barokowym. Ruiny tego gmachu zachowały się do dziś. Przy pałacu powstała kaplica – dzieło Carla i Domenica Rossich. Ze starszego założenia pozostawiono jedynie wieżę. W wieku XVIII dwukrotnie modernizowano pałac. W latach 1706–1708 budowla zyskała dodatkową, zaprojektowaną przez Christopha Hacknera, kondygnację, a w latach 1762–1765 – zaprojektowane przez Carla Gotharda Langhansa wschodnie skrzydło. W 1813 r. w pałacu gościli car Aleksander I oraz król pruski Fryderyk Wilhelm III – owocem ich spotkania było podpisanie protokołu trachenberskiego (żmigrodzkiego).
Po zniszczeniach II wojny światowej, podpaleniu go w 1945 r. przez Armię Czerwoną, gmach nigdy nie został odbudowany. W latach 60. XX w. prace konserwatorskie prowadzone były jedynie na najstarszej części założenia – wieży mieszkalnej. W latach 2006–2008, dzięki środkom z Funduszy Europejskich, trwała realizacja projektu modernizacji i konserwacji wieży oraz zespołu pałacowo – parkowego.
Pałac Hatzfeldów zachował się w formie ruiny. Piwnice pałacu oraz wnętrza wieży zaadaptowano na pomieszczenia restauracyjne i sale klubowe. Zrekonstruowano fasadę frontową. Na jej współczesnych wzmocnieniach utworzone zostały pomosty spacerowe. Zachował się barokowy portal, służący jako boczne wejście do pałacu. Na wieży, w której wkrótce zostanie otwarty punkt informacji turystycznej Baszta, znajduje się tablica upamiętniająca podpisanie protokołu trachenberskiego. Jest to replika tej z 1913 r., odsłonięta w latach 90. XX w. Przetrwały mury pałacowej kaplicy z 1683 r. oraz mur i brama z 1920 r. Przy założeniu znajduje się okazały, zdziczały park, ze zróżnicowanym wiekowo drzewostanem (od 80 do 150 lat) – pozostałość po parku założonym w 2. połowie XVIII w. W południowej części 15–hektarowego parku zobaczyć można ruiny oranżerii z 1800 r.

Zamknij okno